Θα ήταν γενικά άδικο να θεωρούμε ότι τα σημερινά παιδιά που γεννιούνται έχουν μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης από τους όχι και τόσο μακρινούς τους προγόνους , όπως τους συγγενείς τους ή τους μπαμπάδες και τις μαμάδες τους. Και αυτό διότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος από την φύση του να λαμβάνει και να επεξεργάζεται κάθε ανθρώπινο ερέθισμα με τον ίδιο τρόπο, σε όλες τις περιόδους και σε όλες τις εποχές ανα τους αιωνες.

Αυτό όμως που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη των γνωστικών και συμπεριφορικών δεξιοτήτων όλων των γενεών, είναι οι εξωγενείς παράγοντες στους οποίους θα εκτεθεί ένα παιδί όπως το οικογενειακό περιβάλλον, ο κοινωνικός περίγυρος, τα πολιτικά καθεστώτα, οι οικονομικές εξελίξεις, το φυσικό περιβάλλον και γενικότερα ο τρόπος που θα μεγαλώσει το κάθε παιδί ξεχωριστά.

Αυτό που μπορούμε να αναγνωρίσουμε είναι το γεγονός ότι στις μέρες μας τα παιδιά αποκτούν περισσότερα ερεθίσματα για γνώση και ενημέρωση σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, πράγμα που σαφώς τους δίνει το προβάδισμα ως προς την κατάκτηση περισσότερων δεξιοτήτων από την βρεφική τους ήδη ηλικία.

Τα παλιά χρόνια, τα παιδιά περνούσαν τον περισσότερο χρόνο τους στο σπίτι, κάνοντας χειρωνακτικές εργασίες, βοηθώντας στο νοικοκυριό ή παίζοντας αυτοσχέδια παιχνίδια με τους φίλους τους στην γειτονιά ή στο σπίτι. Επίσης, πολλά από τα σημερινά μαθήματα και γνώσεις που ένα παιδί αποκομίζει ήδη από το δημοτικό ή το νηπιαγωγείο, στο παρελθόν οι μαθητές τα διδάσκονταν σε μεγαλύτερη ηλικία, όπως π.χ. τις ξένες γλώσσες ή τις φυσικές επιστήμες.

Στις μέρες μας, με την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης, αλλά και την επανάσταση στον τρόπο επικοινωνίας με τα social media και το internet, τα παιδιά δέχονται έναν καταιγισμό πληροφοριών από πολύ μικρή ηλικία, διευρύνοντας και οξύνοντας την αντίληψή τους για τον κόσμο που τα περιβάλλει, συναλλάσσονται με συνομήλικούς τους από πολύ νωρίς, μέσα από ποικίλες δραστηριότητες αλλά και την μετάβασή τους στους παιδικούς σταθμούς σε πολύ μικρή ηλικία, μαθαίνοντας έτσι να κοινωνικοποιουνται νωρίτερα και να συνεργάζονται καλύτερα μεταξύ τους για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων.

Πολύ συχνά ακούμε γονείς να λένε: «Τα σημερινά παιδιά είναι πανέξυπνα! Παίζουν τα κινητά και τα tablets στα δάχτυλα, ενώ εμείς κάναμε τόσο χρόνο να τα μάθουμε!».

Είναι λάθος να συγχέουμε την ηλικία με την ευφυία! Δεν σημαίνει ότι επειδή σήμερα τα παιδιά μαθαίνουν από νωρίς να χρησιμοποιούν το κινητό τηλέφωνο ή τον Η/Υ με επιδεξιότητα, ότι η δική μας γενιά ήταν λιγότερο έξυπνη και ανίκανη να το κάνει! Απλά δεν υπήρχαν κινητά όταν εμεις ή οι γονείς μας είμασταν 6 ή 7 ετών. Η ευκολία με την οποία ένα μικρό παιδάκι 4 ή 5 ετών αποκτά νέες δεξιότητες και γνώσεις έγκειται στο γεγονός που αναφέρθηκε πιο πάνω, δηλ. στην ικανότητα του ανθρωπίνου εγκεφάλου να αποκτά περισσότερες γνώσεις κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Αυτός είναι και ο λόγος που τα μικρότερα παιδιά μπορούν να μάθουν καλύτερα και ευκολότερα μία ή και περισσότερες ξένες γλώσσες, ή να ξεκινήσουν ένα νέο χόμπυ σε σχέση π.χ. με έναν ενήλικα ή μεσήλικα.

Κατάχρηση της τεχνολογίας και πώς αυτή μπορεί να επηρεάσει την ευφυία ενός παιδιού.

Έχει παρατηρηθεί μέσα από έρευνες που αφορούν την επίδραση των τεχνολογικών μέσων επικοινωνίας στον ανθρώπινο εγκέφαλο, ότι συνδράμουν σε μεγαλύτερη αντιληπτική ικανότητα, άρα κάνοντας αυτόν που τα χρησιμοποιεί περισσότερο έξυπνο ως προς κάποιους συγκεκριμένους τύπους νοημοσύνης, π.χ. multitasking ability ή με την κριτική σκέψη και ταχύτερη επίλυση προβλημάτων. Ισχύει όμως το ίδιο και για την συναισθηματική ή κοινωνική νοημοσύνη?

Πόσες φορές δεν έχουμε παρατηρήσει νέα παιδιά σε καφετέριες ή πλατείες να προτιμούν την συντροφιά του κινητού τους από το να ανταλλάξουν μερικές κουβέντες με την παρέα τους. Πόσες φορές βλέπουμε μικρά παιδιά απορροφημένα στα tablets παίζοντας online παιχνίδια όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού με τους γονείς τους ή σε φιλικά σπίτια?

Για το φαινόμενο όμως αυτό, ας μην βιαστούμε να κατηγορήσουμε τα παιδιά μας. Ας αναρωτηθούμε πρώτα πώς έφτασαν τα σημερινά παιδιά σε αυτό το σημείο και αν κι εμείς έχουμε ένα μερίδιο ευθύνης για την αποξένωση και ελλειπή επικοινωνία των σημερινών γενιών.

Η επίδραση που έχουν τα μέσα επικοινωνίας (π.χ. κινητό, τηλεόραση, υπολογιστής) στην διανόηση και την ανάπτυξη του εγκεφάλου από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, είναι θα λέγαμε καθοριστική για την μετέπειτα ζωή μας ως ενήλικες.

Ο βαθμός της έκθεσης σε αυτά τα μέσα ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας, θα πρέπει να γίνεται περιορισμένα και με μεγάλη προσοχή καθώς είναι μεγάλος ο κίνδυνος εθισμού των μικρών παιδιών σε αυτά και κατά συνέπεια η ανάπτυξη των δεξιοτήτων του εγκεφάλου μειώνεται με την διαρκή και αυξανόμενη χρήση της τεχνολογίας.

Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται από μικρά να έρχονται σε επαφή με τις διάφορες μορφές τεχνης (μουσική, ζωγραφική, χορός) αλλά και την ανάπτυξη της εκφραστικότητάς τους κυρίως μεσα από την επαφή με το βιβλίο και την ποίηση, για να εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό τους αλλά και να μπορούν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και τις απόψεις τους για διάφορα θέματα.

Χρειάζονται διεξόδους για να μπορούν να αποβάλλουν την συσσωρευμένη ενέργεια που έχουν και να ηρεμούν, με την ενασχόλησή τους με τον αθλητισμό αλλά κυρίως με την επαφή τους με την φύση. Σε αυτό θα πρέπει εμείς ως γονείς να αποτελέσουμε πρότυπο για τα παιδιά μας, μέσα από την δική μας συμπεριφορά και την στάση ζωής που ακολουθούμε. Όταν εμείς δεν αφιερώνουμε λίγο χρόνο για να συζητήσουμε με τα παιδιά μας, να παιξουμε μαζί τους και να κάνουμε πράγματα μαζί εκτός σπιτιού, αλλά απουσιάζουμε απο την ζωή των παιδιών μας και όταν είμαστε σπίτι, προτιμούμε να τα αφήνουμε στις ηλεκτρονικές “νταντάδες”, δεν μπορούμε να έχουμε την απαίτηση από τα παιδιά μας να μπορούν να επικοινωνήσουν και να αναπτύξουν κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες ως εφηβοι και αργότερα ως ενήλικες και να δημιουργήσουν υγιής σχέσεις με τους συνομιληκούς τους.

“Παν μετρον άριστον”, έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι και ασφαλώς είχαν δίκιο. Δεν γίνεται να προσπαθήσουμε να αποβάλλουμε την τεχνολογία από την ζωή μας και σαφώς δεν θέλουμε να απομονώσουμε τα παιδιά μας ούτε να τα διδάξουμε ότι το να χρησιμοποιούν το κινητό τους ή να βλέπουν τηλεόραση και να σερφάρουν στο διαδίκτυο είναι “κακό”! Η υπερβολική και η ανεξέλεγκτη έκθεση των νέων σε αυτά τα μέσα είναι που βλάπτει, και για τον λόγο αυτό πρέπει να φροντίζουμε από νωρίς για την σωστή χρήση τους και να εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας ώστε να μην εθίζονται σε αυτά ούτε να τα χρησιμοποιούν άσκοπα και ανούσια. Ας τους δώσουμε κίνητρα για να αποκτήσουν τα κατάλληλα εφόδια που θα τους επιτρέψουν να δημιουργήσουν τις κοινωνικές δεξιότητες που χρειάζονται ώστε να εξελιχθούν σε μελλοντικούς πολίτες ικανούς να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της νέας εποχής.